న్యూఢిల్లీ: భారతదేశం అంతర్జాతీయ అంతరిక్ష కేంద్రం, గగన్ యాత్రపైదృష్టి సారిస్తుండగా, బెంగళూరుకు చెందిన ఇండియన్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఆస్ట్రోఫిజిక్స్ (IIA) ఖగోళ శాస్త్రవేత్తలు అద్భుతం చేశారు. సుమారు 25,800 కాంతి సంవత్సరాల దూరంలో ఉన్న సుదూర ఓఫియుచస్ నక్షత్రరాశిలో, A980 అనే వింత నక్షత్రాన్ని గుర్తించారు. ఈమేరకు సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీ విభాగం (DST) స్వయంప్రతిపత్తి సంస్థ అయిన IIAలో సీనియర్ ప్రొఫెసర్ గజేంద్ర పాండే మాట్లాడుతూ… తన పిహెచ్‌డి విద్యార్థి అజయ్ సైని తన థీసిస్ పని కోసం అధిక రిజల్యూషన్ స్పెక్ట్రంలో కొత్తగా గుర్తించిన 27 హైడ్రోజన్-లోపం ఉన్న కార్బన్ నక్షత్రాలను అధ్యయనం చేయాలని ప్రతిపాదించినప్పుడు ఇదంతా ప్రారంభమైందని అన్నారు.

పాండే ప్రకారం, హైడ్రోజన్-లోపం ఉన్న కార్బన్ నక్షత్రం అనేది హైడ్రోజన్ లేని చల్లని నక్షత్ర విచిత్రమైన జాతి – ఇది విశ్వంలో అత్యంత సాధారణ మూలకం. 2022 వరకు, ఐదు నక్షత్రాలు మాత్రమే హైడ్రోజన్ లోపం ఉన్నవిగా గుర్తించారు. కానీ 2022లో, A980తో సహా 27 నక్షత్రాలను గుర్తించారు. సమస్య ఏమిటంటే, ఇది తక్కువ రిజల్యూషన్ స్పెక్ట్రంలో జరిగింది. కాబట్టి, వాటిని అధిక రిజల్యూషన్‌లో చూడాలని, వాటి రసాయన కూర్పును అధ్యయనం చేయాలని మేము నిర్ణయించుకున్నామని పాండే PTI కి చెప్పారు.

లడఖ్‌లోని హిమాలయన్ చంద్ర టెలిస్కోప్‌లో హాన్లే ఎచెల్ స్పెక్ట్రోగ్రాఫ్‌ను ఉపయోగించి సైని, పాండే నిశితంగా పరిశీలించినప్పుడు వింతైన విషయం కనిపించింది. A980 స్పెక్ట్రం – ముఖ్యంగా స్టెల్లార్‌ ఫింగర్‌ ప్రింట్‌- వారు ఊహించిన దానితో సరిపోలలేదు. బదులుగా, ఎక్స్‌ట్రీమ్ హీలియం (EHe) నక్షత్రాలు అని పిలుచుకునే అరుదైన తరగతికి చెందిన ఈ రహస్య నక్షత్రం, ఆశ్చర్యకరంగా అధిక మొత్తంలో జెర్మేనియంను కలిగి ఉంది – ఈ రకమైన నక్షత్రంలో ఇంతకు ముందు ఎప్పుడూ గమనించని లోహ మూలకం ఇది.

EHe నక్షత్రాలు దాదాపు పూర్తిగా హీలియంతో తయారయ్యాయని, రెండు తెల్లని నక్షత్ర అవశేషాలు కూడా కనిపించాయని…వాటిలో ఒకటి కార్బన్-ఆక్సిజన్ అధికంగా, మరొకటి హీలియం అధికంగా ఉన్నాయన్నారు. అద్భుతమైన కాస్మిక్ తాకిడిలో విలీనం అయినప్పుడు అవి ఏర్పడతాయని పాండే అన్నారు.

పాండే ప్రకారం… A980ల ఆప్టికల్ స్పెక్ట్రంలో సింగిల్-అయోనైజ్డ్ జెర్మేనియం (Ge II) రేఖలను చూసి వారు ఆశ్చర్యపోయారు. “ఇవి EHe పరిశీలించిన స్పెక్ట్రంలో జెర్మేనియం రేఖలను మొదటిసారిగా గుర్తించడం” అని పాండే వివరించారు.

ఈ జంటకు మరిన్ని ఆశ్చర్యకరమైన విషయాలు ఎదురుపడ్డాయి. A980 లో సూర్యుడి కంటే జెర్మేనియం ఎనిమిది రెట్లు ఎక్కువగా ఉందని వారు కనుగొన్నారు, ఇది EHe నక్షత్రాలలో జెర్మేనియం సంశ్లేషణకు నిదర్శనం.

ఈ నక్షత్రాలలో ఇంతకు ముందు ఎప్పుడూ జెర్మేనియం కనుగొనలేదు, ఇక్కడ అది — సూర్యుడి కంటే ఎనిమిది రెట్లు ఎక్కువ సమృద్ధిగా ఉంది,” అని సైని అన్నారు. ప్రతి కొత్త క్లూ ఖగోళ శాస్త్రవేత్తలకు పదార్థం ఎలా వచ్చిందనే కథనానికి సహాయపడుతుంది కాబట్టి ఈ ఆవిష్కరణ ముఖ్యమైనదని పరిశోధక ద్వయం తెలిపారు.

A980 అసాధారణ రసాయన శాస్త్రం అసింప్టోటిక్ జెయింట్ బ్రాంచ్ (AGB) అని పిలుచుకునే నక్షత్ర పరిణామంలో ఒక దశకు చెందినదని పాండే, సైని అనుమానిస్తున్నారు — నక్షత్రాలు ఉబ్బిపోయి బేరియం, స్ట్రోంటియం, జెర్మేనియం వంటి భారీ మూలకాలను ఉత్పత్తి చేయడం ప్రారంభించే దశ. ఈ నక్షత్రాలు చివరికి వాటి బయటి పొరలను తొలగిస్తాయి. నక్షత్ర అవశేషాలుగా మారుతాయి.

ఆపై థోర్న్-జైట్కో ఆబ్జెక్ట్స్ (TZO) ఉన్నాయి — వాటి కేంద్రంలో న్యూట్రాన్ నక్షత్రం ఉన్న సైద్ధాంతిక హైబ్రిడ్ నక్షత్రాలు. “rp-ప్రాసెస్ (రాపిడ్ ప్రోటాన్ క్యాప్చర్) అనే వేరే పద్ధతిని ఉపయోగించి అవి చాలా జర్మేనియం ఉత్పత్తి చేస్తాయని కూడా అంటారు, A980 TZO అంచనా లక్షణాలతో పూర్తిగా సరిపోలకపోయినా, సారూప్యతలు ఆసక్తికరంగా ఉన్నాయి” అని పాండే జోడించారు.

ఈ ఆవిష్కరణ, నక్షత్ర కెమిస్ట్రీ గురించి మనకు తెలుసని మనం భావించిన దాని సరిహద్దులను నెట్టివేస్తుందని పాండే అన్నారు. కాగా, A980, శాస్త్రవేత్తలకు పరిష్కరించడానికి ఒక కొత్త పజిల్‌ను ఇచ్చిందని సైని అన్నారు. కాగా, ఈ పరిశోధన ది ఆస్ట్రోఫిజికల్ జర్నల్‌లో ప్రచురితమైంది.