ఖాట్మండు: నేపాల్‌లో పలు సోషల్ మీడియా యాప్‌లపై నిషేధాన్ని వ్యతిరేకిస్తూ అక్కడి యువత చేపట్టిన భారీ నిరసన రాజధాని ఖాట్మండులో తీవ్రమైన హింసకు దారి తీసింది. ఘర్షణల్లో 12 ఏళ్ల బాలుడితో సహా కనీసం 19 మంది మరణించారు. 300 మందికి పైగా గాయపడ్డారు. ఈ పరిస్థితికి బాధ్యత వహిస్తూ ఆ దేశ హోం మంత్రి రమేష్ లేఖక్ రాజీనామా చేసారు. విద్యార్థుల నిరసనల దెబ్బకు దిగివచ్చిన ప్రభుత్వం సామాజిక మాధ్యమాలపై నిషేధాన్ని ఎత్తివేయవలసి వచ్చింది.

కోపంతో ఉన్న నిరసనకారులు కర్ఫ్యూ ఆంక్షలను ఉల్లంఘించి పార్లమెంటు సమీపంలోని నిషేధిత ప్రాంతాల్లోకి ప్రవేశించిన తర్వాత నేపాల్ రాజధానిలో సైన్యాన్ని మోహరించారు.

ప్రదర్శనకారులు చెట్ల కొమ్మలు, నీటి సీసాలు విసిరి ప్రభుత్వ వ్యతిరేక నినాదాలు చేసారు. దీంతో పోలీసులు వాటర్‌ క్యానన్లు, టియర్‌గ్యాస్, రబ్బరు బుల్లెట్లను ప్రయోగించారు. కొంతమంది నిరసనకారులు పార్లమెంటు ఆవరణలోకి కూడా ప్రవేశించారు. ఫలితంగా ఇక్కడ ఉద్రిక్త పరిస్థితి ఏర్పడిందని ‘ది ఖాట్మండు పోస్ట్’ నివేదిక తెలిపింది.

హింసాత్మక ఘర్షణలను నివారించేందుకు ఖాట్మండు జిల్లా అధికారులు కర్ఫ్యూను పొడిగించారు. మొదట రాజధాని బనేశ్వర్ ప్రాంతంలో విధించారు. ఇప్పుడు కొత్తగా అనేక హై-సెక్యూరిటీ జోన్‌లలో ఆంక్షలు విధించారు. వాటిలో రాష్ట్రపతి నివాసం (శీతల్ నివాస్), లాయించౌర్‌లోని ఉపరాష్ట్రపతి నివాసం, మహారాజ్‌గంజ్, సింఘా దర్బార్‌లోని అన్ని వైపులా, బలువతార్‌లోని ప్రధానమంత్రి నివాసం, ప్రక్కనే ఉన్న ప్రాంతాలు ఉన్నాయి.

చీఫ్ డిస్ట్రిక్ట్ ఆఫీసర్ చాబిలాల్ రిజల్ ప్రకారం… మధ్యాహ్నం 12:30 నుండి రాత్రి 10:00 గంటల వరకు (స్థానిక సమయం) కర్ఫ్యూ అమలులో ఉంటుంది. ఈ జోన్‌లలో ప్రజలు కదలికలు, సమావేశాలు, నిరసనలను ఖచ్చితంగా నిషేధించారు.

జనసమూహాన్ని నియంత్రించడానికి పోలీసులు ప్రయోగించిన రబ్బరు బుల్లెట్ కారణంగా ఇద్దరు వ్యక్తులు గాయపడినట్లు సమాచారం. ఖాట్మండులో, కాంతిపూర్ టెలివిజన్ జర్నలిస్ట్ శ్యామ్ శ్రేష్ఠా బనేశ్వర్‌లో జరిగిన ప్రదర్శనలను కవర్ చేస్తున్నప్పుడు రబ్బరు బుల్లెట్ తగిలింది. ఆయన ప్రస్తుతం సివిల్ హాస్పిటల్‌లో చికిత్స పొందుతున్నారు. అలాగే నేపాల్ ప్రధాన మంత్రి కెపి శర్మ ఓలి స్వస్థలం డమాక్‌లో నిరసనలు హింసాత్మకంగా మారిన తరువాత మరొక వ్యక్తి గాయపడ్డాడు.

దేశంలోని వివిధ ప్రాంతాలలో కూడా నిరసనలు వ్యాపించాయి. పోఖారాలో స్థానిక అధికారులు కర్ఫ్యూ విధించారు, అక్కడ ప్రదర్శనకారులు ముఖ్యమంత్రి కార్యాలయాన్ని ధ్వంసం చేసినట్లు సమాచారం. ఈ విషయంపై నేపాల్ ప్రధాన మంత్రి కెపి ఓలి అత్యవసర క్యాబినెట్ సమావేశాన్ని ఏర్పాటు చేశారు.

ప్రజల నిరసనకు కారణాలేంటి?
నేపాల్‌లో రిజిస్టర్‌ కాకుండా, సొంత ఆఫీస్‌లు ఏర్పాటు చేయకుండా కార్యకాలాపాలు సాగిస్తున్న కొన్ని ఫేస్‌బుక్, ఎక్స్, యూట్యూబ్, ఇన్‌స్ట్రాగ్రామ్‌ వంటి 26 సోషల్‌ మీడియా యాప్స్‌పై నేపాల్ ప్రభుత్వం నిషేదాన్ని విధించింది. దీంతో వాటిని వాడడం ప్రజలకు తీవ్ర ఇబ్బందిగా మారింది. ఆ దేశంలో ఇన్‌స్టాగ్రామ్, స్నాప్‌చాట్ వంటి ప్రముఖ ప్లాట్‌ఫామ్‌లను లక్షలాది మంది వినియోగదారులు ఉపయోగిస్తున్నారు. ప్రభుత్వం నిర్ణయానికి వ్యతిరేకంగా ప్రజలను ఆందోళనలు చేపట్టడం మొదలు పెట్టారు. సోమవారం ఏకంగా నేపాల్ రాజధాని కాఠ్మండులో నిరసనకారులు బారికేడ్‌లను ధ్వంసం చేసి పార్లమెంట్‌ను చుట్టుముట్టారు.

దీంతో రంగంలోకి దిగిన పోలీసులు ఆందోళనకారులను చెదగొట్టేందుకు తీవ్రంగా ప్రయత్నించారు. కొన్ని సందర్భాల్లో టియర్ గ్యాస్, వాటర్ క్యానన్‌లతో వారిని అడ్డుకున్నారు. ఈ ఘర్షణలో దాదాపు 20 మందికి పైగా మృతి చెందగా.. మరో 250 మందికి పైగా తీవ్రంగ గాయపడ్డట్టు కొన్ని నివేదికలు పేర్కొన్నాయి.

“సోషల్ మీడియా నిషేధం మమ్మల్ని ప్రేరేపించింది, కానీ మేము ఇక్కడ గుమిగూడడానికి అదే కారణం కాదు” అని 24 ఏళ్ల విద్యార్థి యుజన్ రాజ్‌భండారి వార్తా సంస్థ AFPకి చెప్పారు.”నేపాల్‌లో అవినీతికి వ్యతిరేకంగా మేము నిరసన తెలుపుతున్నాము.”

మరో విద్యార్థిని, ఇక్షమా తుమ్రోక్ మాట్లాడుతూ… ప్రభుత్వ “అధికార వైఖరి”కి వ్యతిరేకంగా నిరసన తెలుపుతున్నట్లు చెప్పారు. “మేము మార్పును చూడాలనుకుంటున్నాము. ఇతరులు దీనిని భరించారు, కానీ అది మా తరంతో ముగియాలి” అని ఆమె AFPకి తెలిపింది.

నిషేధం నుండి, సాధారణ నేపాలీల పోరాటాలను రాజకీయ నాయకుల పిల్లలు విలాసవంతమైన వస్తువులు, ఖరీదైన సెలవులను ప్రదర్శిస్తూ టిక్‌టాక్‌లో విభేదిస్తున్న వీడియోలు వైరల్ అయ్యాయి, ఇది ఇప్పటికీ పనిచేస్తోంది.

“విదేశాలలో అవినీతికి వ్యతిరేకంగా ఉద్యమాలు జరిగాయి, వారు (ప్రభుత్వం) ఇక్కడ కూడా అలా జరగవచ్చని భయపడుతున్నారు” అని నిరసన చేస్తున్న భూమిక భారతి అన్నారు.

యాప్‌లను ఎందుకు నిషేధించారు
ప్రభావిత కంపెనీలకు నేపాల్‌లో నమోదు చేసుకోవడానికి, కాంటాక్ట్ పాయింట్‌ను ఏర్పాటు చేయడానికి, స్థానిక ఫిర్యాదుల నిర్వహణ అధికారిని నియమించడానికి ఏడు రోజుల సమయం ఇవ్వాలని గత నెలలో మంత్రివర్గం నిర్ణయించింది. గత సంవత్సరం సెప్టెంబర్‌లో సుప్రీంకోర్టు ఆదేశం తర్వాత ఈ నిర్ణయం వచ్చింది.

ప్రజల ఆలోచన, భావ ప్రకటన స్వేచ్ఛను ప్రభుత్వం గౌరవిస్తుందని,”వారి రక్షణ, స్వేచ్ఛా వాతావరణాన్ని సృష్టించడానికి” కట్టుబడి ఉందని ఆదివారం ఒక ప్రకటనలో తెలిపింది.

నేపాల్ గతంలో ప్రముఖ ఆన్‌లైన్ ప్లాట్‌ఫారమ్‌లకు యాక్సెస్‌ను పరిమితం చేసింది. ఆన్‌లైన్ మోసం, మనీలాండరింగ్ పెరుగుదలను పేర్కొంటూ ప్రభుత్వం జూలైలో టెలిగ్రామ్ మెసేజింగ్ యాప్‌కు యాక్సెస్‌ను బ్లాక్ చేసింది. నేపాలీ నిబంధనలను పాటించడానికి ప్లాట్‌ఫామ్ అంగీకరించిన తర్వాత గత ఏడాది ఆగస్టులో టిక్‌టాక్‌పై తొమ్మిది నెలల నిషేధాన్ని ఎత్తివేసింది.