న్యూఢిల్లీ: సెప్టెంబర్ 2020 ఢిల్లీ అల్లర్లకు సంబంధించిన ” కుట్ర” కేసులో ఉమర్ ఖలీద్, షర్జీల్ ఇమామ్ సహా మరో ఏడుగురు నిందితుల బెయిల్ పిటిషన్లను ఇటీవల ఢిల్లీ హైకోర్టు తిరస్కరించింది. జస్టిస్ నవీన్ చావ్లా, శైలీందర్ కౌర్‌లతో కూడిన డివిజన్ బెంచ్ తన తీర్పులో… శాంతియుత నిరసన హక్కును కాపాడుతుందని, కానీ నిరసన ముసుగులో కుట్రపూరిత హింసను… అనుమతించలేమని పేర్కొంది. ఉమర్ ఖలీద్, షర్జీల్ ఇమామ్ పాత్రను “ప్రాథమికంగా తీవ్రమైనది” అని కోర్టు గుర్తించింది. ఈ కేసులో శాంతిభద్రతలను అస్థిరపరిచేందుకు “ముందస్తుగా ప్రణాళికాబద్ధ కుట్ర” ఉందని పేర్కొంది.
ఉమర్ ఖలీద్ బెయిల్ పిటిషన్ తిరస్కరించటం ఇది ఆరోసారి, అతను ఐదు సంవత్సరాలకు పైగా జ్యుడీషియల్ కస్టడీలో ఉన్నాడు. ముఖ్యంగా విచారణ లేకుండా సుదీర్ఘకాలం జైలు శిక్ష విధించడం “న్యాయాన్ని అపహాస్యం చేయడంమే”. ఈ తీర్పులో అత్యంత విచిత్రమైన భాగం విషయం ఏమిటంటే… ఏ కోర్టు కూడా దోషిగా నిర్ధారించకుండానే దీర్ఘకాలం (ఐదేళ్లు) జైలు శిక్ష విధించడాన్ని కోర్టు సమర్థించడం.
కోర్టు నిర్ణయం… నిరసనకు “ఉగ్రవాద చర్య”కు మధ్య తేడాను గుర్తించడంలో విఫలమైందని విమర్శకులు వాదిస్తున్నారు. ఢిల్లీ హైకోర్టు మునుపటి ధర్మాసనం, అదే కేసులో ఇతర కార్యకర్తలకు 2021లో బెయిల్ మంజూరు చేసింది. విమర్శకుల అభిప్రాయం ప్రకారం, ప్రస్తుత ధర్మాసనం ఈ కీలకమైన వ్యత్యాసాన్ని విస్మరించింది.
కోర్టు తీర్పు ప్రాసిక్యూషన్ కథనంపై ఎక్కువగా ఆధారపడి ఉంటుంది, ఇది ప్రసంగాలు మరియు చర్యలను “ముందస్తుగా ప్రణాళికాబద్ధమైన, ప్రణాళికాబద్ధమైన కుట్ర”లో భాగంగా వర్ణిస్తుంది. ఉదాహరణకు, “ఇంక్లాబి ఇస్తాక్బాల్” (విప్లవాత్మక శుభాకాంక్షలు), చక్కా జామ్ (రహదారి దిగ్బంధం) కోసం పిలుపులు వంటి పదబంధాలను హింసాత్మక కుట్రకు రుజువుగా భావిస్తారు. అయితే, తీర్పును వ్యతిరేకించే వారు ఇవి సాధారణ, అహింసాత్మక నిరసన, రాజకీయ వ్యక్తీకరణ రూపాలు అని వాదిస్తున్నారు. కొన్ని నివేదికలు ఖలీద్ ప్రసంగాలు ప్రత్యేకంగా మహాత్మా గాంధీ, బి.ఆర్. అంబేద్కర్ వంటి వ్యక్తులను ఉటంకిస్తూ అహింసా పోరాటానికి పిలుపునిచ్చాయని సూచిస్తున్నాయి. కోర్టు వివరణ ముందుగా ఉన్న కథనానికి అనుగుణంగా పదాలను “వక్రీకరించడం” అని వారు పేర్కొన్నారు.
విమర్శలలో ఎక్కువ భాగం UAPA చట్టం నుండే వస్తుంది. UAPA లోని సెక్షన్ 43D(5) బెయిల్ కు అధిక అడ్డంకిని ఏర్పరుస్తుంది, ఆరోపణలు “ప్రాథమికంగా నిజమని” “నమ్మడానికి సహేతుకమైన కారణాలు” ఉంటే కోర్టు బెయిల్ నిరాకరించాలని కోరుతుంది. కోర్టులు వివరించిన ఈ నిబంధన, సాక్ష్యాలను వివరంగా పరిశీలించకుండానే ప్రాసిక్యూషన్ వెర్షన్‌ను అంగీకరించమని న్యాయమూర్తులను బలవంతం చేస్తుందని విమర్శకులు వాదిస్తున్నారు. ఈ కేసులో కోర్టు నిర్ణయం దీనికి ఉదాహరణగా పరిగణించవచ్చు.
కోర్టు “నిరసనను తప్పుగా భావించింది” అనే వాదన దీర్ఘకాలిక జైలు శిక్ష సమస్యతో అంతర్గతంగా ముడిపడి ఉంది. విచారణ చివరికి నిందితుడిని నిర్దోషిగా విడుదల చేసినప్పటికీ, ఈ ప్రక్రియ – విచారణ ప్రారంభం కాకుండానే సంవత్సరాలు జైలులో గడపడం – శిక్ష రూపంగా పనిచేస్తుందని విమర్శకులు వాదిస్తున్నారు. విచారణ నెమ్మదిగా సాగడం “సహజమైనది” అని కోర్టు సమర్థించడం, దీర్ఘకాల జైలు శిక్ష అనుభవిస్తున్నారని బెయిల్ అడగడాన్ని కోర్టు కాదనడం ప్రాథమిక హక్కును కాలరాయడేమ అవుతుంది.
ఒక వ్యక్తి ఆలోచనలు, ప్రసంగాలు, నిరసనలలో పాల్గొనడం, ప్రాసిక్యూషన్ కుట్రపూరితంగా భావించినప్పటికీ, UAPA వంటి తీవ్రమైన చట్టాన్ని అమలు చేయడానికి అవసరమైన “క్రియాశీల భాగస్వామ్యం”కి సమానం కాదు. చట్టంలోని కఠినమైన బెయిల్ నిబంధనలు ఉగ్రవాద చర్యలకు పాల్పడిన లేదా ప్రత్యక్షంగా పాల్గొన్న వ్యక్తుల కోసం ఉద్దేశించనవి. రెచ్చగొట్టే అభిప్రాయాలను వ్యక్తం చేసిన వారికి కాదు. హింసాత్మక చర్యలలో ప్రత్యక్షంగా పాల్గొన్నట్లు ఆధారాలు లేకుండా, సెక్షన్ 43Dని వర్తింపజేయడం చట్టాన్ని తప్పుగా అన్వయించడమే.
నిందితులు CAA, NRC లకు వ్యతిరేకంగా “ప్రజలను తప్పుదారి పట్టించారని” ప్రాసిక్యూషన్ చేసిన వాదన వాస్తవం కాదు. నిరసనల నిజమైన లక్ష్యం ప్రభుత్వం చర్యలను ఉపసంహరించుకోవాలని ఒత్తిడి చేయడమే తప్ప హింసను ప్రేరేపించడం కాదు.
