న్యూఢిల్లీ: సెప్టెంబర్ 9న దోహాపై బాంబు దాడి చేసిన ఇజ్రాయెల్‌కు ప్రతిస్పందనగా ఎలాంటి చర్యలు తీసుకోవాలో చర్చించడానికి ప్రపంచవ్యాప్తంగా 50 కంటే ఎక్కువ ముస్లిం మెజారిటీ దేశాల అధిపతులు ఈరోజు దోహాలో సమావేశమవుతున్నారు. అమెరికా ఆహ్వానం మేరకు గాజాలో కాల్పుల విరమణ చర్చల్లో పాల్గొనడానికి టర్కీ నుండి ఖతార్‌కు ప్రయాణించిన హమాస్ నాయకులను లక్ష్యంగా చేసుకోవాలని ఇజ్రాయెల్ లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది.
నలుగురు హమాస్ సభ్యులు, ఖతారీ భద్రతా అధికారి, సీనియర్ హమాస్ నాయకుడి కుమారుడు సహా మొత్తం ఆరుగురు వ్యక్తులు మరణించారు. కానీ చర్చల కోసం వచ్చిన హమాస్ ప్రతినిధులందరూ ఇజ్రాయెల్ బాంబు దాడి సమయంలో సమావేశ స్థలంలో లేనందున వారు గమ్యస్థానంలో తప్పించుకున్నారు.
ఇజ్రాయెల్ చేతిలో ఉగ్రవాదానికి తాజా బాధితురాలిగా మారిన ఖతార్‌తో సంఘీభావం వ్యక్తం చేయడం స్వాగతించదగినది అయినప్పటికీ, సమావేశం కొన్ని ప్రశ్నలను లేవనెత్తుతుంది. ఇజ్రాయెల్ దాడిపై చర్చించడానికి 22 సభ్య దేశాలైన అరబ్ లీగ్, 57 సభ్య దేశాల ఆర్గనైజేషన్ ఆఫ్ ఇస్లామిక్ కాన్ఫరెన్స్ (OIC) ప్రపంచ ముస్లిం నాయకుల సమావేశాన్ని ఏర్పాటు చేశాయి. అరబ్ లీగ్, గల్ఫ్ కోఆపరేషన్ కౌన్సిల్ సభ్యులు ఎలా స్పందించాలనుకుంటున్నారనేది పెద్ద ప్రశ్న.
ఖతార్ ప్రధాన మంత్రి మొహమ్మద్ అల్ థాని మీడియాకు ఇచ్చిన ప్రకటనల ప్రకారం, దోహాపై ఇజ్రాయెల్ దాడికి వ్యతిరేకంగా ప్రపంచ ముస్లిం సమ్మిట్ ఎటువంటి నిర్దిష్ట చర్య తీసుకోబోదని తెలుస్తోంది. దోహాపై ఇజ్రాయెల్ దాడికి వ్యతిరేకంగా బలమైన చట్టపరమైన చర్య తీసుకోవడానికి శిఖరాగ్ర సమావేశం ఒక తీర్మానాన్ని ఆమోదించవచ్చని అల్ థాని తన ఇంటర్వ్యూలలో అన్నారు. ఇజ్రాయెల్ తన నేరాలకు శిక్షించాలని అంతర్జాతీయ సమాజానికి కూడా ఆయన విజ్ఞప్తి చేశారు.
గత రెండు సంవత్సరాలుగా అరబ్ దేశాలపై సైనికంగా దాడి చేస్తూ, గాజాను బాంబులు, క్షిపణులతో విధ్వంసం చేస్తున్న ఇజ్రాయెల్ ముందు… అరబ్ దేశాల బలహీనతను ఆయన ప్రకటనలు సూచిస్తున్నాయి. అరబ్ దేశాలు నిశ్శబ్దంగా చూస్తూ ఖండించే ప్రకటనలు మాత్రమే జారీ చేస్తున్నాయి.
దోహా దాడుల తర్వాత మొదటిసారిగా, అరబ్ ముస్లిం దేశాలు షాక్‌లో ఉన్నాయి, కానీ వారు ఇజ్రాయెల్‌కు సైనిక ప్రతిస్పందన ఇవ్వడానికి సిద్ధంగా లేనట్లు కనిపిస్తోంది. ముస్లిం దేశాలు ఉమ్మడి ఖండన తీర్మానాన్ని ఆమోదించినంత మాత్రాన ఇజ్రాయెల్ తన దురాక్రమణను ఆపుతుందని వారు అనుకుంటున్నారా? అరబ్ దేశాలు అలా నమ్మితే, వారు తమను తాము మోసం చేసుకుంటున్నట్టే.
కానీ సైనిక ప్రతిస్పందనను ప్రారంభించడం పక్కన పెడితే, గల్ఫ్ దేశాలు అబ్రహం ఒప్పందాల నుండి వైదొలగాలని, ఇజ్రాయెల్‌కు తమ గగనతలాన్ని మూసివేస్తామని, ఇజ్రాయెల్‌తో అన్ని దౌత్య, వాణిజ్య సంబంధాలను తెంచుకుంటామని కూడా ప్రకటించలేదు. అరబ్ దేశాలు చేయగలిగినది ఇది. ఇలా చేస్తే ఇజ్రాయెల్‌పై కొంత ప్రభావం చూపవచ్చు.
కానీ అన్ని అరబ్ దేశాలు ఇజ్రాయెల్‌తో తమ దౌత్య, వాణిజ్య సంబంధాలను తెంచుకోవడంపై మౌనంగా ఉన్నాయి. ఇజ్రాయెల్‌కు తన గగనతలాన్ని మూసివేసిన కొన్ని అరబ్-కాని ముస్లిం దేశాలలో టర్కీ ఒకటి. ఇజ్రాయెల్ విమానాలు తన గగనతలంలోకి ప్రవేశించకుండా నిషేధించిన ఏకైక యూరోపియన్ దేశం స్పెయిన్.
పాకిస్తాన్ మాజీ విదేశాంగ మంత్రి మహమూద్ కసూరిని మీడియా ప్రశ్నించినప్పుడు, దోహా, ఇతర అరబ్ దేశాలు ఇజ్రాయెల్ ఉగ్రవాదానికి వ్యతిరేకంగా ఖచ్చితమైన చర్య తీసుకున్నప్పుడు ముస్లిం దేశాలు ఇజ్రాయెల్‌పై చర్యలో చేరవచ్చని అన్నారు. కానీ అరబ్బులు ఇతరులు తమ యుద్ధంలో పోరాడాలని కోరుకుంటే, అది జరగదు. సోమవారం దోహా శిఖరాగ్ర సమావేశానికి ముందు అరబ్ నాయకులు మాట్లాడిన భాష, ఇజ్రాయెల్ దురాక్రమణకు ప్రతిస్పందించడానికి వారు ఎటువంటి నిర్దిష్ట చర్యను ప్రారంభించడానికి సిద్ధంగా లేరని సూచిస్తున్నందున, శిఖరాగ్ర సమావేశం వైఫల్యంతో ముగిసే అవకాశం ఉంది. శిఖరాగ్ర సమావేశం విఫలమైతే, ఇజ్రాయెల్ దోహాపై లేదా ఆ విషయంలో మరే ఇతర అరబ్ దేశంపైనైనా మళ్ళీ దాడి చేయడానికి మరింత ధైర్యం చేస్తుంది.
మరోవంక అమెరికా విదేశాంగ కార్యదర్శి మార్కో రూబియో గత మూడు రోజులుగా ఇజ్రాయెల్‌లో మకాం వేసి ఇజ్రాయెల్ ప్రధాన మంత్రి బెంజమిన్ నెతన్యాహు, ఇతరులను కలుస్తున్నారు. ఆదివారం ఒక ప్రకటనలో, ఆయన ఇజ్రాయెల్ గురించి అమెరికా వైఖరిని చాలా స్పష్టంగా తెలిపారు. నాటోయేతర అమెరికా మిత్రదేశమైన దోహాపై ఇజ్రాయెల్ దాడులు చేసిన తర్వాత కూడా అమెరికా-ఇజ్రాయెల్ సంబంధాలలో ఎటువంటి మార్పు ఉండబోదని అన్నారు. ఇజ్రాయెల్ తన అరబ్ మిత్రదేశాలలో దేనిపైనా దాడి చేయాలని నిర్ణయించుకుంటే, అమెరికా దానిని ఆపదని అరబ్ ప్రపంచానికి ఇది ప్రత్యక్ష సందేశం. ఇప్పటివరకు, ఇజ్రాయెల్ లెబనాన్, సిరియా, యెమెన్, ట్యునీషియా,ఇరాన్‌లపై దాడి చేసింది. ప్రపంచవ్యాప్తంగా దాని చర్యలను ఖండించినప్పటికీ గాజాలో సామూహిక మారణహోమం కొనసాగిస్తోంది
