చిసోటి (కిష్ట్వార్, J&K): ఆగస్టు 14న ఉదయం 11:40 గంటల ప్రాంతంలో, జమ్మూ & కాశ్మీర్‌లోని కిష్ట్వార్ జిల్లాలోని చిసోటి గ్రామంలోని పాఠశాలలో స్వాతంత్య్ర దినోత్సవ వేడుకల కోసం పిల్లల బృందం రిహార్సల్స్ చేస్తుండగా, ఒక భయంకరమైన శబ్దం వినిపించింది.

“ఒక VIP హెలికాప్టర్ కూలిపోయిన్నట్లు నాకు అనిపించింది” అని చిసోటిలోని ప్రభుత్వ నిర్వహణలోని మిడిల్ స్కూల్‌లో ఉపాధ్యాయుడు హుకుమ్ చంద్ అన్నారు.

ప్రతి సంవత్సరం జూలైలో, శ్రీనగర్ నుండి NH-44 ద్వారా 300 కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉన్న ఈ గ్రామం వివిధ రాష్ట్రాల నుండి వందల వేల మంది యాత్రికులు హిమాలయాలలో లోతైన హిందువులకు పవిత్రమైన వార్షిక తీర్థయాత్ర అయిన మచైల్ మాతా ఆలయానికి తొమ్మిది కిలోమీటర్ల పాదయాత్ర చేయడానికి వచ్చినప్పుడు ప్రాణం పోసుకుంటుంది.

చిసోటి తీర్థయాత్ర చివరి బేస్ క్యాంప్‌గా పనిచేస్తుంది, ఇది మూడు నెలలకు పైగా కొనసాగుతుంది. గ్రామంలోని కొన్ని వందల మంది స్థానికులకు అనేక ఉత్సవాలు, అపారమైన ఆర్థిక అవకాశాలను అందిస్తుంది.

ఈ సంవత్సరం ఇప్పటివరకు, తీర్థయాత్రను సులభతరం చేయడానికి గ్రామంలో మోహరించిన డజన్ల కొద్దీ భద్రతా సిబ్బంది, విపత్తు ప్రతిస్పందన అధికారుల నిఘాలో రెండు లక్షల మంది యాత్రికులు కష్టతరమైన ప్రయాణంలో పాల్గొన్నారు.

జూలై 25న యాత్ర ప్రారంభమయ్యే ముందు, ప్రతిరోజూ 5000 మందికి పైగా యాత్రికులకు భోజన వసతి కల్పించే గ్రామ కూడలిలో ఒక పెద్ద కమ్యూనిటీ వంటగది ఏర్పడింది. వంటగది చుట్టూ, స్థానికులు ఎక్కువగా నిర్వహించే వందలాది స్టాళ్లు యాత్రికులకు ఆహారం, జ్ఞాపికలు, చౌకైన గాజులు, గొలుసులు, చెవిపోగులు, ఇతర వస్తువులను విక్రయించేవి.

“ఆ దురదృష్టకరమైన రోజును చైసోటి నివాసి జోగిందర్ సింగ్ గుర్తుచేసుకున్నాడు, “గ్రామంలో స్వల్పకాలిక వర్షం కురిసింది”. పర్వతం నుండి గ్రామంలోకి “నీరు, బురద దూసుకుపోవడాన్ని చూసినట్లు చెప్పాడు.

ఇరుకైన హిమాలయ లోయ ముఖద్వారం నుండి చెట్లు,పెద్ద బండరాళ్లు, భారీ బురద దూసుకురావడంతో, భయాందోళనలు చెలరేగాయి. గ్రామంలోని రెండు దేవాలయాలు ఆ విపత్తును ఎదుర్కొన్న మొదటి నిర్మాణాలలో ఉన్నాయి. “ఇది 50-60 అడుగుల ఎత్తైన గోడ. నేను నా ప్రాణాల కోసం పరిగెత్తి పర్వతం పైకి ఎక్కాను” అని సోలంకి అన్నారు.

ఆర్మగెడాన్ కేవలం ఒకటి లేదా రెండు నిమిషాలు మాత్రమే కొనసాగింది. తమ ప్రాణాల కోసం పరిగెడుతున్నప్పుడు, కొంతమంది యాత్రికులు, స్థానికులు తమ స్మార్ట్‌ఫోన్‌లలో గందరగోళాన్ని రికార్డ్ చేశారు. ఒక వీడియోలో భోట్ కుడి ఒడ్డును చీల్చివేసి, కొన్ని నివాస గృహాలను తుడిచిపెట్టడం మనకు చూపిస్తుంది.

గ్రామంలోని నీటి మిల్లు వద్ద తన వంతు కోసం ఎదురు చూస్తున్న గృహిణి తులసి దేవి, బార్లీ సంచితో తన వంతు కోసం ఎదురు చూస్తుండగా, వచ్చిన అల ఆమెను మింగేసింది. సందడిగా ఉన్న కాళీ మాత ఆలయం కూడా కొట్టుకుపోయింది, ప్రధాన పూజారి భోద్ రాజ్ తన మతపరమైన విధులను నిర్వర్తిస్తున్నాడు.

“మా ప్రజలు పాపం చేశారు,” అని రాజ్ కుమార్తె మీనా దేవి వారి శిథిలావస్థలో ఉన్న ఇంట్లో మాట్లాడుతూ, “నా తండ్రి మమ్మల్ని హెచ్చరిస్తూ ఉండేవాడు. ఇది మాతా చండి శాపం. ఆమె మా దేవాలయాలను, మా దేవతలను తీసుకెళ్లింది. ఇది దురదృష్టకరం. మనం ఇకపై ఇక్కడ నివసించకూడదు”.

రాజ్ లాగే, నాగ దేవతా ఆలయ ప్రధాన పూజారి దీనా నాథ్ కూడా విషాదం సంభవించినప్పుడు మాతా మచైల్ భక్తులకు సేవ చేస్తున్నాడు. ఆహార దుకాణాన్ని నడిపే అతని మేనల్లుడు దల్జిత్ సింగ్ అడవిలోకి పరిగెత్తడం ద్వారా ప్రకృతి ఉగ్రత నుండి తప్పించుకున్నాడు.

“నేను తిరిగి వచ్చేసరికి, ఆలయం దాని స్థానంలో లేదు, నా మామ కూడా కనిపించలేదు. అంతా ధ్వంసమైంది. తరువాత మేము అతని మృతదేహాన్ని కనుగొన్నాము” అని సింగ్ అన్నారు. కానీ చాలా మంది బాధితులు, వారి కుటుంబ సభ్యులు సింగ్ అంత అదృష్టవంతులు కాలేదు.

విషాదం జరిగిన మూడు రోజుల తర్వాత, రాజ్ కుటుంబం, సభ్యులు తప్పిపోయినట్లు నివేదించిన 86 ఇతర కుటుంబాలకు మృతుల కోసం బాధాకరమైన నిరీక్షణ ఇంకా పూర్తి కాలేదు.

ది వైర్ వార్తా పత్రిక అధికారిక గణాంకాల ప్రకారం, ఈ విషాదంలో దాదాపు 70 మంది మరణించినట్లు నిర్ధారించారు. వారి మృతదేహాలను వెలికితీశారు. దాదాపు 110 మంది గాయపడ్డారు. కాగా, ఆగస్టు 17న శిథిలాల నుండి కనీసం రెండు మృతదేహాలను బయటకు తీశారు, కానీ గ్రామం యొక్క శిథిలమైన భౌగోళిక స్థితిలో పెద్దగా మార్పు రాలేదు.

చిసోటిలో గాలి కలుషితమై ఉంది, మృతులు శిధిలాల కింద ఉన్నారని భావిస్తున్నందున, రాబోయే రోజుల్లో పరిస్థితి మరింత దిగజారిపోతుందనే భయాలు ఉన్నాయి. సహాయక చర్యలు నెమ్మదిగా సాగుతుండటం గ్రామంలో ఆగ్రహాన్ని రేకెత్తించింది.

“గత రెండు రోజులుగా, ఇక్కడికి వచ్చే ఎవరైనా ఫోటోలు తీయడానికి ఎక్కువ ఆసక్తి చూపుతున్నారు. మాకు ఏమీ వద్దు. మాకు మృతదేహాలు మాత్రమే కావాలి” అని ఆగస్టు 16న గ్రామాన్ని సందర్శించిన జమ్మూ & కశ్మీర్‌ ముఖ్యమంత్రి ఒమర్ అబ్దుల్లాపై హ్యాపీ సింగ్ అరిచాడు.

తన బంధువుతో పాటు, సింగ్ ఆగస్టు 15 నుండి గ్రామంలో మకాం వేసి తన తల్లి, అత్తతో పాటు జమ్మూలోని వారి స్వస్థలమైన బారి బ్రహ్మణ ప్రాంతానికి చెందిన 17 మంది కోసం వెతుకుతున్నాడు, వారు తప్పిపోయిన వారిలో ఉన్నారు.

భయంకరమైన బురద చీనాబ్ నదిలోకి దూసుకుపోవడంతో, బురద ప్రవాహం దాని స్థానంలోకి వచ్చి చేరడంతో, చంద్ పాఠశాల పిల్లలను భోట్ నుండి మరింత దూరం నడిపించి అడవిలోకి నడిచాడు, అక్కడ వారు వందలాది మంది బాధలో ఉన్న పురుషులు, మహిళలు, పిల్లలను చూశారు, వారిలో చాలామంది చెప్పులు లేకుండా, బాధతో అరుస్తూ, ప్రాణాల కోసం పరిగెత్తుతున్నారు.

రెండు నిమిషాల కంటే తక్కువ సమయంలో అంతా అయిపోయిందని చంద్ అన్నారు. దారుణం తర్వాత, ఆ యువ పాఠశాల ఉపాధ్యాయుడు విషాదం జరిగిన సమయంలో కమ్యూనిటీ వంటగదిలో పనిచేస్తున్న వంటవారి బృందంతో పాటు గ్రామానికి తిరిగి వచ్చాడు. సకాలంలో తప్పించుకోగలిగాడు.

పర్వతం పైనుండి వచ్చిన భారీ నీటి ప్రవాహం దెబ్బకు భోట్‌ నదిపై నిర్మాణంలో ఉన్న వంతెనను కొట్టుకుపోయింది. చంద్ తన సోదరుడి ఇల్లు తీవ్రంగా దెబ్బతిన్నట్లు చూశాడు. అతను ఉపనదిలోకి చూసినప్పుడు, నది ఒడ్డున మృతదేహాలు చెల్లాచెదురుగా పడి ఉన్నాయి. బురదలో మునిగిపోయిన గాయపడిన వారు సహాయం కోసం కేకలు వేస్తున్నారు.

“శిథిలాల కింద, ఒక మానవ చేయి కదలికలు చేస్తున్నట్లు నేను చూశాను. మేము మా చేతులతో తవ్వి ఒక స్త్రీని వెలికితీసాము. ఆమె ముఖం కనిపించినప్పుడు ఆమె చాలాసేపు ఊపిరి పీల్చుకుంది. ఆమె బతికి బయటపడటం అదృష్టం,” అని చంద్ అన్నారు.

రక్షణ సిబ్బందికి కలప దుంగలు, చెక్క పలకలను ఉపయోగించి నదిని దాటడానికి ఒక గంట సమయం పట్టిందని యువ ఉపాధ్యాయుడు చెప్పాడు.

చివరకు ఉపనది దాటి వచ్చిన చంద్, తన సోదరుడు, అతని భార్య, వారి కుమార్తె కోసం శిథిలాల కింద వెతకడం ప్రారంభించాడు, కానీ అతను అంత అదృష్టానికి నోచుకోలేదు. ఇన్ని సంవత్సరాలుగా వారిని రక్షించిన ఇంటి నుండే మృతదేహాలను గుర్తించి స్వాధీనం చేసుకున్నారు.

డజన్ల కొద్దీ సైనిక సైనికులు, విపత్తు ప్రతిస్పందన దళ అధికారులు చనిపోయిన వారిని గుర్తించడానికి సమయంతో పోటీ పడుతుండటంతో, మరింత మంది ప్రాణాలతో బయటపడే అవకాశాలు తగ్గిపోయాయి.

“గత రెండు రోజులుగా మేము తెల్లవారుజాము నుండి సాయంత్రం వరకు పని చేస్తున్నాము” అని జమ్మూ & కాశ్మీర్ రాష్ట్ర విపత్తు ప్రతిస్పందన దళ అధికారి షకీల్ హుస్సేన్ అన్నారు, “వర్షం ప్రారంభంలో మా పనికి ఆటంకం కలిగించింది. శోధనలను పూర్తి చేయడానికి ఏడు రోజులు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ సమయం పడుతుంది”.

ఆగస్ట్ 14 నాటి జల ప్రళయం దృశ్యాలు