జెరూసలేం: ఇజ్రాయెల్-హమాస్ యుద్ధం గాజా స్ట్రిప్‌ను విధ్వంసం చేసింది. రెండేళ్ల ఈ యుద్ధం గాజాను ఓ శిధిల నగరంగా మార్చింది. జరిపిన నష్టాన్ని సంఖ్యలు మాత్రమే చెప్పలేవు. ఆ ప్రాంతంలో నివసిస్తున్న 21 లక్షల మంది పాలస్తీనియన్ల జీవితాలను ఈ యుద్ధం ఎంతలా దెబ్బతీసిందో, 365 చదరపు కిలోమీటర్ల భూభాగాన్ని ఎంతలా నాశనం చేసిందో అర్థం చేసుకోవడానికి కొన్ని గణాంకాలు మనకు సాయపడతాయి. ఈ భూమి మీద అత్యంత వినాశకర ప్రాంతాల్లో ఒకటిగా గాజా తయారైంది.
యుద్ధానికి ముందు గాజాలో ఉన్న 21లక్షల మంది జనాభాలో ఏకంగా 11 శాతం చనిపోవడమో, గాయపడటమో జరిగింది. పలు పట్టణాలు పూర్తిగా కనుమరుగయ్యాయి. ప్రతి 10 భవనాల్లో 9 నేలమట్టమయ్యాయి . ప్రతి 10 ఎకరాల పంట భూములలో ఎనిమిది ధ్వంసమయ్యాయి. 92 శాతం స్కూలు భవనాలు పూర్తిగా నేలమట్టమయ్యాయి. 40 శాతానికిపైగా కుటుంబాలు చెత్త డంపింగ్‌ యార్డులలో నివసిస్తుండగా, 60 శాతం మందికి స్నానం చేసేందుకు సోపు లేదు. అంతరిక్షం నుండి గాజా చిత్రాలను ఉపయోగించి, కనీసం 102,067 భవనాలు ధ్వంసమయ్యాయని UN ఉపగ్రహ కేంద్రం తెలిపింది.
కనీసం 30 శాతం మంది ప్రజలు రోజులు తినకుండా గడుపుతున్నారు. వందల మంది పాలస్తీనియన్లు ఛారిటీ కిచెన్‌లలో గుమిగూడి, ఒక గిన్నె కాయధాన్యాల కోసం తహతహలాడుతున్నారు. పిల్లలు చాలా కృశించిపోయారు, వారు పుట్టినప్పుడు కంటే తక్కువ బరువు కలిగి ఉన్నారు.
పట్టణాలు నేలమట్టమయ్యాయి. పాలస్తీనా రైతులు స్ట్రాబెర్రీలు, పుచ్చకాయలు, గోధుమలు, తృణధాన్యాలు నాటడానికి ఉపయోగించే పొలాలను చదును చేశారు. 2025 మే -అక్టోబర్ మధ్య, ఇజ్రాయెల్ బాంబు దాడులు ఖుజా పట్టణాన్ని దాదాపుగా తుడిచిపెట్టాయి. అక్కడ పండే గోధుమలు, ఇతర తృణధాన్యాల ఖాన్ యూనిస్ నగరానికి ఆహార బుట్టగా మారాయి.
హమాస్ మెరుపుదాడి: 2023 అక్టోబర్ 7న, హమాస్ దళాలు గాజా స్ట్రిప్ నుండి ఇజ్రాయెల్‌లోకి చొరబడి రాకెట్ దాడులు, దాడులతో విరుచుకుపడ్డాయి. ఈ దాడిలో సుమారు 1,200 మంది ఇజ్రాయెలీలు మరణించారు, 250 మందికి పైగా బందీలుగా గాజాకు తీసుకెళ్లబడ్డారు..
దీనికి ప్రతిస్పందనగా, ఇజ్రాయెల్ గాజాపై పెద్ద ఎత్తున వైమానిక దాడులను ప్రారంభించింది. ఫలితంగా గాజా జనాభాలో దాదాపు 11 శాతం మంది మరణించారు. మిగతావారు గాయపడ్డారు. శ్మశానాలు నిండిపోయాయి. సామూహిక సమాధులు స్ట్రిప్‌లో చుక్కలుగా ఉన్నాయి. ఇజ్రాయెల్ వైమానిక దాడులు వారి ఇళ్లలోని మొత్తం కుటుంబాలను చంపాయి. గాజా ఆరోగ్య మంత్రిత్వ శాఖ ప్రకారం, ఆహారం కోసం వెతుకుతున్న 2,000 మందికి పైగా ప్రజలు మరణించారు. కొన్ని సందర్భాల్లో, అత్యవసరంగా అవసరమైన సహాయం పొందడానికి ప్రయత్నిస్తున్న జనసమూహాలపై హెచ్చరిక కాల్పులు జరిపినట్లు ఇజ్రాయెల్ అంగీకరించింది.
ఆరోగ్య సంరక్షణ సౌకర్యాలపై ఇజ్రాయెల్ దాడులు, వైద్య సామాగ్రి ప్రవేశంపై పరిమితులు విధించడంతో అధునాతన కాలిన గాయాల బాధితులకు ప్రాథమిక పరికరాలతో చికిత్స చేయడానికి వైద్యులను నిరుత్సాహపరిచాయి. హమాస్ ఆసుపత్రులలో కార్యకలాపాలు నిర్వహిస్తుండటం, వాటిని కమాండ్ సెంటర్లుగా ఉపయోగించడం వల్లే తాము ఆస్పత్రులపై దాడులు చేస్తున్నామని ఇజ్రాయెల్ చెబుతోంది, అయితే అది పరిమితమైన సాక్ష్యాలను అందించింది.
హమాస్ భద్రతా సిబ్బందిని ఆసుపత్రులలో చూశామని, కొన్ని ప్రాంతాలను అందుబాటులోకి తీసుకురాలేకపోయామని ఇజ్రాయెల్ తెలిపింది. హమాస్ ఆయుధాలు పొందకుండా నిరోధించడానికి దిగుమతులపై ఆంక్షలు అవసరమని ఇజ్రాయెల్ పేర్కొంది.
జర్నలిస్టులు, ఆరోగ్య కార్యకర్తలు, UN సహాయ కార్యకర్తలకు ఈ యుద్ధం చరిత్రలో అత్యంత ప్రాణాంతకమైన సంఘర్షణ అని కమిటీ టు ప్రొటెక్ట్ జర్నలిస్ట్స్ సహా UN తెలిపింది. బ్రిటిష్ మెడికల్ జర్నల్… గాజాలో పేలుడు పదార్థాల వల్ల గాయపడిన రోగుల ప్రాబల్యం ఇరాక్-ఆఫ్ఘనిస్తాన్‌లోని గాయపడిన US పోరాట దళాల డేటాతో పోల్చితే ఉందని చెబుతోంది.
మొత్తం మీద, ఇజ్రాయెల్ ప్రచారంలో 67,000 మందికి పైగా పాలస్తీనియన్లు మరణించారు. దాదాపు 170,000 మంది గాయపడ్డారని గాజా ఆరోగ్య మంత్రిత్వ శాఖ తెలిపింది. గాయపడిన వారిలో 40,000 మందికి పైగా జీవితాలను మార్చే గాయాలు ఉన్నాయని ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ తెలిపింది. మరణాల సంఖ్యలో శిథిలాల కింద ఖననం చేసిన వేలాది మందిని చేర్చలేదు.
ఇజ్రాయెల్ పౌరుల మరణాలకు హమాస్‌ను నిందించింది, నివాస ప్రాంతాలలో ఆ సమూహం ఉండటం వల్ల జనాభా మానవ కవచాలుగా మారిందని చెబుతోంది. అయినప్పటికీ, దాని దాడులు తరచుగా ఇళ్లను తాకాయి, లక్ష్యం ఎవరో తెలియక లోపల చాలా మంది మరణించారు.
ఇజ్రాయెల్ గాజాలో ఎక్కువ భాగాన్ని ఆక్రమించింది
ఇజ్రాయెల్ సైన్యం గాజాలో ఎక్కువ భాగాన్ని తన ఆధీనంలోకి తీసుకుంది, పాలస్తీనా జనాభాలో ఎక్కువ మందిని దక్షిణ తీరం వెంబడి ఒక చిన్న జోన్‌లోకి నెట్టివేసింది. ఇజ్రాయెల్ నియంత్రణలో, గాజా భూమి రూపాంతరం చెందింది. గాజా నగరం వెంబడి ఉన్న చిన్న వ్యవసాయ పట్టణాల మొత్తం పొరుగు ప్రాంతాలను బలగాలు చదును చేశాయి. భూభాగం అంతటా కొత్త రోడ్లు వెలిశాయి. కొత్త సైనిక పోస్టులను నిర్మించారు.
హమాస్ నాయకత్వం కకావికలం
గడచిన రెండేళ్లలో యావత్‌ హమాస్ అగ్ర నాయకత్వాన్ని ఇజ్రాయెల్ దాదాపు తుడిచిపెట్టింది. 2024 జనవరి 2న లెబనాన్‌లోని హెజ్బొల్లా స్థావరాలపై ఇజ్రాయెల్ జరిపిన దాడిలో హమాస్ డిప్యుటీ చీఫ్‌ సలే అల్‌-అరౌరీ మరణించాడు. అదే ఏడాది జూలై 13న ఖాన్ యూనిస్‌లో జరిగిన దాడిలో హమాస్ మిలిటరీ చీఫ్‌ మొహమ్మద్‌ దెయీఫ్‌ మరణించాడు. 2024 జూలై 31టెహ్రాన్‌లోని తన నివాసంలో జరిగిన బాంబు పేలుడులో హమాస్ రాజకీయ అధిపతి ఇస్మాయిల్‌ హనీయే మరణించాడు. అదే ఏడాది అక్టోబర్ 16న సెంట్రల్‌ గాజాలోని ఓ భవనంపై ఇజ్రాయెల్ జరిపిన దాడిలో హమాస్ చీఫ్‌ యహ్యా సిన్వార్‌ మరణించాడు. 2025 మే 14న గాజాలోని ఓ దవాఖాన కింద ఉన్న సొరంగంపై జరిగిన వైమానిక దాడిలో హమాస్ చీఫ్‌ మొహ్మద్‌ సిన్వార్‌ మరణించాడు. ఇప్పటివరకు హమాస్ 25,000 మంది యోధులను కోల్పోయిందని అమెరికా అధ్యక్షుడు డొనాల్డ్‌ ట్రంప్‌ అక్టోబర్ 3న సోషల్‌ మీడియా పోస్టులో వెల్లడించారు. హమాస్ కమాండర్లందరూ మరణించారని కూడా ఆయన పేర్కొన్నారు.
కాగా, ఇప్పుడు యుద్ధం మూడవ సంవత్సరంలోకి అడుగుపెట్టింది. ఇజ్రాయెల్ గాజా నగరాన్ని స్వాధీనం చేసుకుని అక్కడ దాక్కున్న హమాస్ మిలిటెంట్లపై దాడుల నెపంతో పాలస్తీనియన్లను చంపుతూనే ఉంది.
