న్యూఢిల్లీ: మతపర పరేడ్‌లో పాల్గొననందున ఆర్మీ అధికారి తొలగింపును ఢిల్లీ హైకోర్టు సమర్థించింది. మతం కంటే యూనిఫారమే ముఖ్యమని, ఆదేశాలు పాటించాల్సిందేనని స్పష్టం చేసింది. ఈ నేపథ్యంలో పలు ప్రశ్నలు తలెత్తుతున్నాయి.
ముఖ్యంగా….
1. సైనికుడి మత విశ్వాసం రెజిమెంటల్ సంప్రదాయంలో పాతుకుపోయిన సైనిక నియమాన్ని అధిగమించగలదా?
2. ఒక నిర్దిష్ట రెజిమెంట్‌లోని సైనికులలో ఎక్కువ మంది హిందువులు లేదా సిక్కులు అయినప్పటికీ, హిందువు కాని వ్యక్తి… హిందూ లేదా సిక్కు ఆలయంలో ప్రార్థనలలో పాల్గొనడం తప్పనిసరి అవుతుందా?
3. హిందూ లేదా సిక్కు-మెజారిటీ రెజిమెంట్‌లోని హిందూయేతరుడు లేదా సిక్కుయేతర నాయకుడు తప్పనిసరిగా ప్రార్థనకు నాయకత్వం వహించాల్సి ఉంటుందా లేదా హిందూ ఆలయం లేదా గురుద్వారాలో హారతి ఇవ్వాల్సి వస్తుందా?
4. హిందూయేతర సైనికుడి ప్రాథమిక మత విశ్వాసాలకు, ముఖ్యంగా ముస్లింలు, క్రైస్తవులకు విరుద్ధంగా ఉంటాయని తెలిసి కూడా రాజ్‌పుట్ రెజిమెంట్‌లోని హిందుయేతరుడు తప్పనిసరిగా “బోల్ బజరంగ్ బలి కి జై” నినాదాన్ని ఇవ్వాల్సిందేనా?
5. హిందూ లేదా సిక్కు దేవాలయాలలో పూజలలో పాల్గొనడానికి నిరాకరిస్తున్న హిందూయేతర సైనికుడిని తన సైన్యంతో పాటు ప్రస్తుత రెజిమెంటల్ సంప్రదాయాల ప్రకారం తొలగించవచ్చా?
6. భారతదేశం లౌకిక ప్రజాస్వామ్య గణతంత్ర రాజ్యం… కాబట్టి ప్రతి పౌరుడికి తనకు నచ్చిన మతాన్ని ఆచరించడానికి, ప్రచారం చేయడానికి రాజ్యాంగబద్ధమైన హక్కు ఉన్నప్పుడు, మరొకరి ప్రార్థనలలో పాల్గొనడానికి లేదా నాయకత్వం వహించడానికి నిరాకరిస్తే క్రమశిక్షణా రాహిత్యం సాకుతో సైనికుడి సేవలను తొలగించడం సమర్థనీయమా?
భారతదేశం సాయుధ దళాలలో విశ్వాసం, సైనిక క్రమశిక్షణ, సైనికుడి విధికి సంబంధించిన ఈ ప్రశ్నలు ఇటీవల ఢిల్లీ హైకోర్టు ప్రొటెస్టంట్ క్రైస్తవుడు అయిన లెఫ్టినెంట్ శామ్యూల్ కమలేషన్ తొలగింపును సమర్థించిన తర్వాత తలెత్తాయి. ఇది చాలా ముఖ్యమైన కేసు ఎందుకంటే ఇది ఒక వ్యక్తి గురించి మాత్రమే కాదు, విభిన్న విశ్వాసాల ప్రజలు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తున్న సంస్థగా సైన్యం గురించి కూడా. రక్షణ దళాలలో చాలా ఉన్నత స్థాయిలో దీనికి తీవ్రమైన ఆలోచన అవసరం ఎందుకంటే ప్రస్తుత రెజిమెంటల్ సంప్రదాయాలు, ఆర్మీ క్రమశిక్షణ పేరుతో, ఒక వ్యక్తి తన విశ్వాసాన్ని రాజీ పడేలా బలవంతం చేస్తాయి, ఇది భారత రాజ్యాంగం ద్వారా ప్రతి పౌరుడికి హామీ ఇచ్చిన మత స్వేచ్ఛ ప్రాథమిక హక్కులను ఉల్లంఘిస్తుంది.
ప్రొటెస్టంట్ క్రైస్తవుడైన కమలేషన్, ప్రధానంగా సిక్కు సైనికులతో కూడిన రెజిమెంట్‌లో ఒక స్క్వాడ్రన్‌కు నాయకుడిగా నియమితులయ్యారు. తన బాధ్యతల్లో భాగంగా, అతను గురుద్వారాకు వారపు మతపరమైన కవాతుకు నాయకత్వం వహించి, ఆలయ గర్భగుడి లోపల ప్రార్థనలలో పాల్గొనాల్సి ఉంది.
తన తొలగింపును సవాలు చేస్తూ తన పిటిషన్‌లో, కమలేషన్ తన సైనికులతో గురుద్వారా ప్రాంగణం వరకు ఇష్టపూర్వకంగా కవాతు చేశానని, కానీ మందిరంలోని గర్భగుడిలోకి ప్రవేశించి ప్రార్థనలకు నాయకత్వం వహించడానికి నిరాకరించానని, ఇది తన క్రైస్తవ విశ్వాసాలను ఉల్లంఘిస్తుందని చెప్పాడు. తన రెజిమెంట్ సర్వ విశ్వాసాల ప్రార్థనా స్థలం లేదా క్రైస్తవ సైనికుల కోసం చర్చి, ముస్లిం సైనికుల కోసం మసీదును నిర్వహించలేదని కూడా అతను కోర్టుకు చెప్పాడు. ఇది హిందూ, సిక్కు దేవాలయాన్ని మాత్రమే నిర్వహించింది. మతపరంగా వైవిధ్యభరితమైన భారతదేశంలో, వివిధ విశ్వాసాల నుండి సైనికులను నియమించుకునే చోట, అన్ని మతాల సభ్యులకు ప్రార్థనా స్థలాలు అందుబాటులో ఉండాలనే సూత్రానికి ఇది విరుద్ధం.
కానీ కమలేషన్ ఆ ఆచారాన్ని తిరస్కరించడాన్ని క్రమశిక్షణా రాహిత్య చర్యగా భావించిన సైన్యం అభిప్రాయాన్ని కోర్టు సమర్థించింది. కమలేషన్ తన ఉన్నత అధికారుల చట్టబద్ధమైన ఆదేశం కంటే తన మత విశ్వాసాన్ని ఎక్కువగా పాటించాడని, అది సైనిక సేవ అంచనాలకు విరుద్ధమని కోర్టు తీర్పు పేర్కొంది.
ఒక సైనికుడు తన వ్యక్తిగత మత విశ్వాసాలు రెజిమెంటల్ పద్ధతులకు విరుద్ధంగా ఉన్నప్పుడు, సైన్యం క్రమశిక్షణా నియమావళికి లొంగిపోవాలన్న కోర్టు తీర్పు ఇప్పుడు ఒక ప్రశ్నను లేవనెత్తుతుంది: ఒక స్క్వాడ్రన్ ముస్లిమేతర నాయకుడు ముస్లిం ప్రార్థనను ఎలా నిర్వహించాలో, ఎలా నడిపించాలో నేర్చుకున్నప్పటికీ, తన ముస్లిం సైనికుల కోసం “నమాజ్” చదివించమని బలవంతం చేయవచ్చా? ఇస్లాం ప్రాథమిక బోధనలకు విరుద్ధంగా ఉన్నప్పటికీ, క్రమశిక్షణను పాటించడం పేరుతో దానిని అమలు చేయవచ్చా? ఇస్లామిక్ చట్టం ప్రకారం, విశ్వాసి అయిన ముస్లిం తప్ప మరెవరూ నమాజ్‌కు నాయకత్వం వహించలేరు.
కాబట్టి, ఈ కేసు కేవలం అవిధేయత లేదా క్రమశిక్షణారాహిత్యం గురించి కాదు. తన ఉన్నతాధికారి లేదా సైన్యం ప్రవర్తనా నియమావళి ఒకరి మతాన్ని ఆచరించే స్వేచ్ఛ, ప్రాథమిక హక్కులను ఉల్లంఘించినప్పుడు అది అవిధేయత సమస్య లేదా క్రమశిక్షణా రాహిత్య చర్యగా ఎలా మారుతుంది? దేశంలో అత్యంత క్రమశిక్షణ కలిగిన దళం అయిన సైన్యంలోని సైనికుడి విశ్వాసం ఈ సమస్యలో ఉంటుంది. క్రమశిక్షణను కాపాడుకోవడానికి, ఏ సైనికుడిని కూడా తన ప్రాథమిక మత విశ్వాసాలపై రాజీ పడమని బలవంతం చేయకూడదు.
మతం అనేది చాలా సున్నితమైన అంశం, ముఖ్యంగా భారతదేశంలో, సమాజం ప్రాథమికంగా మతం ఆధారితమైనది. విధుల నుండి తొలగింపు బెదిరింపులు లేదా ఇతర బలవంతపు చర్యల ద్వారా మరొక విశ్వాసం మతపరమైన ఆచారంలో పాల్గొనమని ఒకరిని బలవంతం చేయడం భారత రాజ్యాంగంలో పొందుపరచబడిన ప్రాథమిక హక్కులకు విరుద్ధం.
అసలు కమలేసన్ రెజిమెంటల్ మతపరమైన ఆచారాన్ని పూర్తిగా వ్యతిరేకించలేదు. తన సైన్యాన్ని సిక్కు దేవాలయ ప్రాంగణానికి నడిపించడం ద్వారా, అతను తన తోటి సైనికుల మత విశ్వాసాలకు గౌరవం చూపించాడు. ఆలయ గర్భగుడిలోకి ప్రవేశించకుండా తనకు మినహాయింపు ఇవ్వాలని, ప్రార్థనలలో పాల్గొనమని లేదా నాయకత్వం వహించమని బలవంతం చేయకూడదని మాత్రమే అతని అభ్యర్థన. తన దళాల మతపరమైన భావాలను కించపరచకుండా తన వ్యక్తిగత మత సమగ్రతను కాపాడుకోవడానికి అతను ఈ అభ్యర్థన చేశాడు. కమలేసన్ ఈ వైఖరి నేరంగా ఎలా మారుతుంది, దాని ఆధారంగా అతన్ని ఉద్యోగం నుంచి ఎలా తొలగిస్తారు?
కమలేసన్ కేసు ఆర్మీ క్రమశిక్షణకు వ్యతిరేకంగా తిరుగుబాటు లేదా మతపరమైన సంఘర్షణ కాదు. ఇది రెండు మత ఎంపికల మధ్య చిక్కుకున్న సైనికుడి కథ: అతని మతం, అతని విధి డిమాండ్లు. సైన్యంలో ఏకరూపత అవసరం అయినప్పటికీ, సైనికులను వారి మతంపై రాజీ పడమని బలవంతం చేయడం ద్వారా దానిని సాధించడం తెలివైన పని కాదు. సైనిక క్రమశిక్షణలో రాజీ పడకుండా సైనికుడి విశ్వాసాన్ని రక్షించే మధ్యేమార్గాన్ని సైన్యం కనుగొనాలి.
మతానికి సంబంధించి సైనిక నియమాలను మార్చడం ప్రమాదకరమైన ఉదాహరణను ఏర్పాటు చేస్తుందని కొందరు వాదించవచ్చు. కానీ కమలేసన్ లేవనెత్తిన అంశం చాలా కీలకమైనది. అతనిని నేరుగా తొలగించడం కంటే మానవీయ పరిశీలన అవసరం. కమలేసన్ చెప్పడానికి ప్రయత్నించినది సైన్యం విస్మరించకూడని సామాజిక సమస్య. విభిన్న విశ్వాసాల దళాల కోసం ప్రార్థనలకు నాయకత్వం వహించడానికి స్క్వాడ్రన్ నాయకుడిని కోరే రెజిమెంటల్ సంప్రదాయం దశాబ్దాలుగా కొనసాగుతున్నప్పటికీ, కమలేసన్ లేవనెత్తిన అంశాలను దృష్టిలో ఉంచుకుని దానిని మార్చవచ్చు. మార్చాలి కూడా. మనం కాలం చెల్లిన పద్ధతులకు కట్టుబడి ఉండకూడదు.
