హైదరాబాద్: ఒకప్పుడు కాలుష్య కాసారంలా ఉన్న మణికొండలోని నెక్నాంపూర్ చెరువు పునరుద్ధరణ తర్వాత స్వచ్ఛమైన వాతావరణంతో పరిమళాలు వెదజల్లుతోంది. ప్రకృతి ప్రేమికులకు ఆహ్వానం పలుకుతోంది. ప్రభుత్వ కృషితో ఇక్కడ పచ్చదనం వికసిస్తోంది. నిత్యం వందలాది మంది వచ్చి నెక్నాంపూర్ చెరువు పరిసరాల్లో సేద తీరుతున్నారు. ఈ చెరువును పునరుద్ధరించిన తీరుపై గతంలో ‘నీతి ఆయోగ్’ ప్రశంసలు కురిపించింది.
తాజాగా సెంటర్ ఫర్ సైన్స్ అండ్ ఎన్విరాన్‌మెంట్ (CSE) సంస్థ నెక్నాంపూర్ సరస్సును భారతదేశంలోని చెరువు పునరుద్ధరణలో అత్యుత్తమ నమూనాగా గుర్తించింది.
ఈ గుర్తింపు ప్రైవేట్ కార్యక్రమాల కిందకు వస్తుంది. నెక్నాంపూర్ సరస్సు గుర్తింపు పొందడం ఇదే మొదటిసారి కాదు. గత సంవత్సరం నీతి ఆయోగ్ కూడా గుర్తించింది. భారతదేశంలోని అర్బన్ వేస్ట్ వాటర్ సినారియో- చెరువులోని మురుగునీటిని విజయవంతంగా శుద్ధి చేసి మంచి గుర్తింపు సాధించింది.
నెక్నాంపూర్ చెరువు పునరుజ్జీవం ఇప్పుడు దేశానికే ఆదర్శంగా నిలిచింది. దేశవ్యాప్తంగా వివిధ రాష్ర్టాల్లో అమలవుతున్న నీటి నిర్వహణ విధానాలను పరిశీలించిన నీతి ఆయోగ్.. ఉత్తమ విధానాలను ఎంపిక చేసి వాటిని ‘బెస్ట్‌ ప్రాక్టీసెస్‌ ఇన్‌ వాటర్ మేనేజ్‌మెంట్‌ 3.0’ పేరుతో ఇటీవల ఒక నివేదిక విడుదల చేసింది. ఇందులో నెక్నాంపూర్ చెరువు పునరుజ్జీవాన్ని ప్రత్యేకంగా పేర్కొంది.
సెంటర్ ఫర్ సైన్స్ అండ్ ఎన్విరాన్‌మెంట్ (CSE) ప్రకారం, నెక్నాంపూర్ చెరువు స్థిరమైన పునరుద్ధరణకు ఒక ప్రధాన ఉదాహరణగా నిలుస్తుంది, ఫ్లోటింగ్ ద్వీపాల ఏర్పాటు, ఫ్లోటింగ్ సైకిల్‌ని ఏర్పాటు చేయడం వంటి వివిధ వినూత్న పద్ధతుల ద్వారా ఇది సాధ్యమైంది. రాష్ట్ర కాలుష్య నియంత్రణ మండలి నివేదికల ప్రకారం.. 2018 – 2022 మధ్య నెక్నాంపూర్ చెరువు బయోలాజికల్ ఆక్సిజన్ డిమాండ్ (BOD) 26 mg/లీటర్ నుండి 8.2 mg/లీటర్‌కు తగ్గింది. కేవలం నాలుగేళ్లలో ఈ 17.8 mg/లీటర్ తగ్గింపు అత్యంత ప్రశంసనీయం. .
సెంట్రల్ పొల్యూషన్ కంట్రోల్ బోర్డ్ (CPCB) ప్రయోగశాల నిపుణులు, BOD త్వరలో ఏదైనా నీటి ప్రదేశంలో బహిరంగ స్నానం చేయడానికి CPCB యొక్క 5 mg/లీటర్ ప్రమాణానికి చేరుకుంటుందని అంచనా వేస్తున్నారు. అదనంగా, ఒకప్పుడు దాదాపు సున్నా కరిగిన ఆక్సిజన్ (DO)ని కలిగి ఉన్న సరస్సు, ఇప్పుడు DO స్థాయి 1.2 mg/లీటర్‌ని చూపుతుంది.
నేడు అత్యంత పరిశుభ్రంగా కనిపిస్తున్న చెరువుల్లో ఒకటైన నెక్నాంపూర్ ఒకప్పుడు మురుగునీరు, చెత్తతో కలుషితమైంది. అయితే దీన్ని పునరుద్ధరించిన తరువాత ఇప్పుడు 2,000 కంటే ఎక్కువ తాబేళ్లు, 150 కంటే ఎక్కువ జాతుల పక్షులు, 25,000 కంటే ఎక్కువ చేపలతో అభివృద్ధి చెందుతున్న పర్యావరణ వ్యవస్థను కలిగి ఉంది.
ఈ సందర్భంగా గత 8 సంవత్సరాలుగా సరస్సును సంరక్షించడానికి అంకితమైన NGO వ్యవస్థాపకురాలు మధులికా చౌదరి మాట్లాడుతూ… “కేవలం సరస్సును పునరుద్ధరించడం సరిపోదు; దాన్ని సరిగ్గా నిర్వహించాలి. నెక్నాంపూర్ సరస్సు పునరుద్ధరణ సమయంలో, మేము అనేక సవాళ్లను ఎదుర్కొన్నాము, కానీ మేము పట్టుదలతో పని చేసాము. ఈ రోజు మనం ఫలవంతమైన ఫలితాలను చూస్తున్నాము.
నిజమైన సరస్సు పునరుద్ధరణ నీటి పరిశుభ్రతకు మించినది; ఇది సరస్సు పరిసరాలతో సహా మొత్తం పర్యావరణ వ్యవస్థకు సంబంధించినది.” ఇక నీటి వనరులను రక్షించడం-నిర్వహించడం, కాలుష్య నివారణ ప్రాముఖ్యతను ప్రజలు అర్థం చేసుకోవడం చాలా ముఖ్యమని ”అన్నారాయన.