హైదరాబాద్: జిఐఎస్ (జియోగ్రాఫిక్ ఇన్ఫర్మేషన్ సిస్టమ్) సాఫ్ట్‌వేర్‌ని ఉపయోగించి చేనేత కుటుంబాలకు జియో కోడ్ చేయడం, చిన్న క్లస్టర్‌ల అవసరాలను గుర్తించడానికి క్లస్టర్ విశ్లేషణను వర్తింపజేయడం లక్ష్యంగా, హైదరాబాద్ విశ్వవిద్యాలయం (యుఓహెచ్) నుండి డాక్టర్ షీలా సూర్యనారాయణ తన పరిశోధనా బృందంతో కలిసి తెలంగాణలోని యాదాద్రి భువనగిరి, వనపర్తి, జోగులాంబ గద్వాల్, మహబూబ్ నగర్, నారాయణపేట జిల్లాల్లో తరు శేఖర్ రెడ్డి, శంకర్ శంకరయ్య పర్యటించారు. చేనేత కార్మికుల వృత్తిపరమైన ఆరోగ్య స్థితి, మహిళా సాధికారత, మార్కెటింగ్‌పై సమాచారం సేకరించారు. వీటిని పాలసీ ఇన్‌పుట్‌లను అందించే లక్ష్యంతో విశ్లేషించనున్నారు.
ఈ సందర్భంగా డాక్టర్ షీలా సూర్యనారాయణ మాట్లాడుతూ.. “చేనేత రంగంలోని మహిళలు పురుషులతో పాటు పూర్తి సమయం పనిలో చురుకుగా నిమగ్నమై ఉంటున్నారు. ఓవైపు గృహ బాధ్యతలు నిర్వహిస్తూనే, మరోవైపు చేనేత పనికి అదనపు గంటలు కేటాయించారు. కొంతమంది మహిళలు చేనేత కార్మికులుగా ఉండగా, ఎక్కువ మంది అనుబంధ కార్మికులుగా ఉన్నారు. గణనీయమైన సంఖ్యలో పురుషులు నేరుగా మగ్గంపై పని చేస్తారన్నది గమనించదగ్గ విషయం. అయితే మహిళలు ప్రధానంగా అనుబంధ పాత్రలను పోషిస్తారు. తక్కువ వేతనాలు పొందుతారు. పురుషులు తమ పనికి స్త్రీల అనివార్యమైన సహకారాన్ని గుర్తిస్తారు, “మహిళలు లేకుండా, మేము ఏ పనీ చేయలేమని చెబుతారు.”
అయితే, మగ్గం మీద పనిచేసే వ్యక్తి మరణించినప్పుడు, మహిళలు తరచుగా అనుబంధ పనులను మాత్రమే చేపట్టవలసి ఉంటుంది. వారికి నిర్దిష్ట ఆరోగ్య బీమా అందుబాటులో ఉండదు. చేనేత కార్మికులు వివిధ రకాల వృత్తిపరమైన ఆరోగ్య సమస్యలను ఎదుర్కొంటారు. ఈ ఆరోగ్య సమస్యల స్వభావం వారు నిమగ్నమై ఉన్న నిర్దిష్ట పనులను బట్టి ఒక క్లస్టర్ నుండి మరొక క్లస్టర్‌కు మారుతూ ఉంటుంది.
అయితే సాంప్రదాయ పరిశ్రమల పునరుత్పత్తి కోసం ఫండ్ పథకం (SFRUTI) కార్యక్రమాలు కొంత విజయాన్ని సాధించాయి. ఈ కార్యక్రమాలలో తరచుగా పురుషులు సభ్యులుగా ఎక్కువగా పాల్గొంటారు, మహిళలు ప్రాథమిక లబ్ధిదారులు కాదు. ఈ కార్యక్రమాలకు సంబంధించి మహిళల్లో అవగాహన లేకపోవడం వల్ల ఇది తీవ్రమవుతుంది.
డాక్టర్ షీలా సూర్యనారాయణ ఇంకా మాట్లాడుతూ.. “తెలంగాణలో, గణనీయమైన సంఖ్యలో చేనేత కార్మికులకు బ్యాంకు ఖాతాలు ఉన్నాయి. విద్య, మొబైల్ పరికరాలకు విస్తృత అవగాహహన ఉంది. అయితే, ఈ వనరులు, అవకాశాలు పూర్తిగా ఉపయోగించుకోలేకపోతున్నారు. అందుబాటులో ఈ సౌకర్యాలతో, మహిళలు మార్కెటింగ్‌లో చురుకుగా పాల్గొనేందుకు,చేనేత రంగంలో వారికి సాధికారత కల్పించేందుకు మరింత సమిష్టి కృషి చేయాలి.
అనేక చేనేతలు జియో-ఇండెక్స్ చేయలేదు. చేనేత కార్యకలాపాలలో నిమగ్నమైన వ్యక్తులు అధికారికంగా చేనేత కార్మికులుగా గుర్తింపుకు నోచుకోని సందర్భాలు ఉన్నాయి. ఈ సవాళ్లు, మార్కెటింగ్ ఇబ్బందులు, పట్టు నూలు వంటి పదార్థాల అధిక ధర కారణంగా, చేనేత కార్మికులను తక్కువ ఆదాయం పొందుతున్నారు.
భారతదేశంలో చేనేత రంగంపై విస్తృతమైన, కేంద్రీకృత అధ్యయనాలు తప్పనిసరి, సంప్రదాయ కళారూపంగా దాని ప్రాముఖ్యతను పరిగణనలోకి తీసుకోవాలి. ఈ కార్మికులకు ఎక్కువ వేతనం లభించేలా చర్యలు తీసుకోవడం చాలా కీలకం. ఈ రంగానికి మద్దతు ఇవ్వడానికి, పునరుద్ధరించడానికి గణనీయమైన పెట్టుబడులు అవసరం. దురదృష్టవశాత్తు, చాలా మంది చేనేత కార్మికులు ఆరోగ్య సమస్యలను ఎదుర్కొంటున్నారు, వారిలో ఎక్కువమంది పక్షవాతానికి గురవుతున్నారు. చేనేత కార్మికుల శ్రేయస్సు దృష్యా… జీవనోపాధిని పొందేందుకు ఈ సాంస్కృతిక వారసత్వాన్ని పరిరక్షించాల్సిన ఆవశ్యకతను ఈ సమస్యలు నొక్కి చెబుతున్నాయి.