వారణాసి: హిందువులు పరమ పవిత్ర భావించే గంగానదిని ప్రక్షాళన చేస్తానని పదేండ్ల క్రితమే బీజేపీ ప్రభుత్వం మాట ఇచ్చింది. ఈ బృహత్తర కార్యక్రమం కోసం నమామి గంగే అనే కార్యక్రమాన్ని మోదీ ప్రభుత్వం చేపట్టింది.
కాగా, ఇందుకు సంబంధించి ప్రధాని మోడీ వారణాసిలో నామినేషన్ సందర్భంగా తాజాగా మాట్లాడారు. మోదీ ఎం చెప్పారో ఆయన మాటల్లోనే…
“నేను తొలిసారిగా 2014లో పోటీ చేసినప్పుడు… గంగామాత నన్ను ఇక్కడికి (వారణాసికి) పిలిచిందని భావించాను. కానీ ఇప్పుడు, పదేళ్ల తర్వాత, నాకు అనిపిస్తుంది… గంగామాత నన్ను దత్తత తీసుకుందని.
“కాశీ (వారణాసి), నాకు మధ్య ఉన్న బంధం ఒక తల్లి, ఆమె కొడుకు మధ్య ఉంటుంది.”
ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ మే 7న ఓ వార్తా సంస్థకు ఇచ్చిన ‘ప్రత్యేక ఇంటర్వ్యూ’లో ఈ మాటలు చెప్పారు. వారం తర్వాత మే 14న మరో న్యూస్ ఛానెల్‌కి ఇచ్చిన ఇంటర్వ్యూలో కూడా అదే మాటలను పునరావృతం చేశారు. తన కన్న తల్లిని కోల్పోయిన తర్వాత ఇప్పుడు గంగా నది తన తల్లి అని మోడీ చెప్పుకొచ్చారు.
ఆ రోజు ఉత్తరప్రదేశ్‌లోని వారణాసిలో తన నామినేషన్ పత్రాలను దాఖలు చేయడానికి ముందు, మోడీ గంగా హారతి నిర్వహించారు. నిష్కళంకమైన తెల్లటి సూట్‌లో ధరించిన దత్తపుత్రుడు… తన నదీమ తల్లిని ప్రార్థించాడు, ముదురు ఆకుపచ్చ, ఆల్గేతో నిండిన గంగా జలాల్లో భక్తిపూర్వకంగా గులాబీ పువ్వులు జారాడు.
“నేను గంగా హారతి చేస్తాను. గ్లోబల్ వార్మింగ్‌కు పరిష్కారం చూపుతాను” అని అతను తన ప్రత్యేక ఇంటర్వ్యూలో చెప్పాడు.
అయితే ప్రధాని తన నదీమతల్లి పట్ల అమితమైన భక్తితో 2014లో నమామి గంగే కార్యక్రమాన్ని ప్రారంభించి, తన పదేళ్ల పాలనలో దాదాపు రూ. 40,000 కోట్ల నిధులను వెచ్చించినప్పటికీ, గంగ ఇప్పటికీ అంధకారంగా ప్రవహిస్తోంది. ఈ నీటిని తాగలేమని స్థానికులు, నిపుణులు అంటున్నారు. స్థాపించిన మురుగునీటి శుద్ధి కర్మాగారాలు సమర్థవంతమైన పనిని చేయడం లేదు; అనేక నివేదికల ప్రకారం, కాగితంపై ఉన్నప్పటికీ చాలా వరకు పని చేయడం లేదు. ఇసుక మైనింగ్, డ్రెడ్జింగ్, టూరిజం వంటి కార్యకలాపాలు, అలాగే నదుల అనుసంధానం వంటి పైప్‌లైన్‌లోని ప్రాజెక్టులు నదిని అనేక విధాలుగా ప్రతికూలంగా ప్రభావితం చేస్తున్నాయని నిపుణులు ది వైర్‌తో చెప్పారు.
నమామి గంగే: పదేళ్లు
గంగ – భారతదేశంలోని అతి పొడవైన నదులలో ఒకటి, ఒక అంచనా ప్రకారం దేశ జనాభాలో దాదాపు 40 కోట్లమంది ప్రత్యక్షంగానో, పరోక్షంగానో ఈ నదిపై ఆధారపడి జీవిస్తున్నారు. 1980ల మధ్యకాలం నుండి నదిని శుభ్రపరిచే కార్యక్రమాలను చేపట్టారు. 2020 ప్రభుత్వ అంచనా ప్రకారం, గంగానది వెంబడి ఉన్న 97 పట్టణాల ద్వారా 2,953 మిలియన్ లీటర్ల మురుగునీరు ఉత్పత్తి అవుతుంది. ప్రతిరోజూ గంగానదిలోకి ప్రవహిస్తుంది.
గంగానదిపై 260 పథకాలను అమలు చేసిన మొదటి గంగా కార్యాచరణ ప్రణాళికను 1985లో ప్రారంభించగా, ‘మిషన్ క్లీన్ గంగా’ ప్రారంభించబడిన జాతీయ గంగా నది పరీవాహక అథారిటీ 2009లో అమల్లోకి వచ్చింది. దీని లక్ష్యాలను పరిష్కరించడం జరిగింది. మురుగునీటి నిర్వహణ, ఘన వ్యర్థాల నిర్వహణ, పారిశ్రామిక కాలుష్యం, గంగానది వెంబడి రివర్ ఫ్రంట్ అభివృద్ధి. జాతీయ గంగా కౌన్సిల్‌ను కేంద్ర ప్రభుత్వం ఏర్పాటు చేసిన తర్వాత 2016లో అధికారం రద్దు చేశారు.
భారతీయ జనతా పార్టీ (బిజెపి) నేతృత్వంలోని కేంద్ర ప్రభుత్వం 2014లో జలవనరులు, నదుల అభివృద్ధి, గంగా పునరుజ్జీవన మంత్రిత్వ శాఖ ఆధ్వర్యంలోని నేషనల్ మిషన్ ఫర్ క్లీన్ గంగా (ఎన్‌ఎంసిజి)లో భాగంగా నమామి గంగే కార్యక్రమాన్ని ప్రారంభించింది.
నమామి గంగే కార్యక్రమానికి వేల కోట్లు
నమామి గంగే కార్యక్రమం కింద డిసెంబర్ 31, 2023 వరకు రూ.38,438.05 కోట్లతో 457 ప్రాజెక్టులను చేపట్టామని జలశక్తి శాఖ సహాయ మంత్రి బిశ్వేశ్వర్ తుడు ఈ ఏడాది ఫిబ్రవరి 8న లోక్‌సభకు లిఖితపూర్వకంగా తెలిపారు. వీటిలో 280 మాత్రమే పూర్తయ్యాయి. ఈ ప్రాజెక్టులలో ఎక్కువ భాగం మురుగునీటి మౌలిక సదుపాయాల నిర్మాణానికి సంబంధించినవి – మురుగునీటి శుద్ధి కర్మాగారాలు లేదా STPలు వంటివి – మంత్రి ప్రకటనలో తెలిపారు.
వాస్తవానికి, దాదాపు రూ. 40,000 కోట్ల విషయానికి వస్తే, ఇది ఎక్కువగా STPలు మరియు మురుగు కాలువలు మరియు నది ఒడ్డు ఘాట్‌ల వంటి నదీ మౌలిక సదుపాయాల నిర్మాణానికి సంబంధించినదని, నీటి కార్యకర్త , నిపుణుడు, దక్షిణాసియా నెట్‌వర్క్ సమన్వయకర్త హిమాన్షు థక్కర్ అన్నారు.
“వీటి లక్ష్యం నది స్థితిని మెరుగుపరచడం లేదా నది ప్రవాహాన్ని మెరుగుపరచడం కాదు. నదిలోకి ప్రవహించే మురుగునీటిని అరికట్టడానికి మాత్రమే. మీరు ఆ పరిమిత లక్ష్యాన్ని చూసినప్పటికీ, మొత్తం ప్రాధాన్యత డబ్బు, మౌలిక సదుపాయాలు మరియు కొంత సాంకేతికతపై ఉంది. కానీ ఏదీ పాలనా సమస్యను పరిష్కరించలేదు, ”అని అతను ది వైర్‌తో అన్నారు. “మీరు మీకు కావలసినంత డబ్బు, సాంకేతికత లేదా ఇన్‌ఫ్రాస్ట్రక్చర్‌ను ఇన్‌స్టాల్ చేయవచ్చు, కానీ ఆ మౌలిక సదుపాయాలు దాని లక్ష్యాలు , డిజైన్ ప్రకారం పని చేయకపోతే, అది పనికిరాకుండా పోతుంది.”
గంగానదికి దాని STPలు పనిచేయని సుదీర్ఘ చరిత్ర ఉంది; వాస్తవానికి, మోడీ నియోజకవర్గం వారణాసిలో కూడా ఎస్‌టిపిలు రూపొందించిన సామర్థ్యాలకు అనుగుణంగా ఎక్కడా పనిచేయడం లేదని ఠక్కర్ అన్నారు. యాదృచ్ఛికంగా, 2014లో మోదీ వారణాసి నుంచి గెలుపొందారు, గంగా నదిని ప్రక్షాళన చేయడం ఆయన ప్రధాన హామీలలో ఒకటి.
“మురుగునీటి శుద్ధి పరిమిత లక్ష్యం పరంగా కూడా వారణాసి పరిస్థితి చాలా దీనంగా ఉంది” అని థక్కర్ ది వైర్‌తో అన్నారు.