హైదరాబాద్: రాష్ట్రావతరణకు పూర్వం తెలంగాణ ప్రాంతం… దేశంలోని అత్యంత వెనుకబడిన ప్రాంతాలలో ఒకటిది – నిత్యం కరువు, నీటిపారుదల సౌకర్యం లేక పంటలు ఎండిపోయి, విద్యుత్ పరిస్థితి అంతంత మాత్రమే. దీంతో వ్యవసాయ రంగం కుదేలైంది. 2014లో తెలంగాణ రాష్ట్ర ఏర్పాటైనప్పుడు ఉన్న పరిస్థితులు రాజస్థాన్, పొరుగున ఉన్న ఛత్తీస్‌గఢ్‌ల మాదిరిగానే ఉన్నాయి, వీటిలో కూడా కనీస మౌలిక సదుపాయాలు లేవు, దేశంలో అత్యంత వెనుకబడిన రాష్ట్రాలలో ఒకటిగా నిలిచింది.
అయితే 2022 నాటికి తెలంగాణ… వ్యవసాయం, ఇతర ఆర్థిక కార్యకలాపాలలో రాజస్థాన్, ఛత్తీస్‌గఢ్‌లను అధిగమించడమే కాకుండా స్థూల రాష్ట్ర దేశీయ ఉత్పత్తి (GSDP), తలసరి ఆదాయం పరంగా పంజాబ్, తమిళనాడు, గుజరాత్, మహారాష్ట్ర వంటి అభివృద్ధి చెందిన రాష్ట్రాలలో సరసన నిలిచింది. వివిధ అంశాలలో వెనకబడ్డ తెలంగాణ, ఆరేళ్ల వ్యవధిలో, దేశ జిడిపిలో నాల్గవ అతిపెద్ద రాష్ట్రంగా అవతరించింది. వ్యవసాయ రంగంలో తనకంటూ ఒక రకమైన చరిత్రను సృష్టించింది. 2020 నుండి కోవిడ్ మహమ్మారి, కేంద్రం నుండి ఎటువంటి మద్దతు లేకుండా అన్ని రంగాల్లో దూసుకుపోయింది.
దీనికి పూర్తి విరుద్ధంగా, ఛత్తీస్‌గఢ్‌లో కాంగ్రెస్ నేతృత్వంలోని ప్రభుత్వం, తెలంగాణకు సమానమైన వాతావరణ పరిస్థితులు, తగినంత నీటి వనరులు ఉన్నప్పటికీ ఎటువంటి పురోగతి కనిపించలేదు. రైతులకు సరసమైన ధరను అందించడానికి, ఖరీఫ్ పంటల ఉత్పాదకతను పెంచడానికి మరియు పంటల వైవిధ్యతను ప్రోత్సహించడానికి రాజీవ్ గాంధీ కిసాన్ న్యాయ్ యోజన కింద రైతులు ఎకరాకు రూ. 9,000 అందుకున్నప్పటికీ ఎటువంటి ఫలితం లేకుండా పోయింది. దీనికి భిన్నంగా తెలంగాణలో ఖరీఫ్ (వానకాలం), రబీ (యాసంగి) సీజన్లలో రైతు బంధు కింద ఎకరానికి రూ. 5,000 అది కూడా ఎంపిక చేసిన పంటలకు మాత్రమే ఇచ్చారు. ఛత్తీస్‌గఢ్‌లో, ఈ మొత్తాన్ని నాలుగు త్రైమాసిక వాయిదాలలో చెల్లిస్తారు.
అంతేకాకుండా, ఛత్తీస్‌గఢ్‌లోని రైతులు తమ పంటలకు నీరు పెట్టడానికి ఎక్కువగా వర్షాలు, బోర్‌వెల్‌లపై ఆధారపడి ఉన్నారు. ఆ రాష్ట్రంలో అధ్వాన్నమైన మౌలిక సదుపాయాలు,అడపాదడపా విద్యుత్ కోతలతో రైతులు కూడా సోలార్ పంపుసెట్లపై ఆధారపడుతున్నారు, కాంగ్రెస్ ప్రభుత్వం సోలార్ ప్యానెల్లను మాత్రమే అందిస్తోంది, పంపుసెట్లను రైతులు స్వయంగా కొనుగోలు చేయాల్సి ఉంటుంది.
మరో కాంగ్రెస్ పాలిత రాష్ట్రమైన రాజస్థాన్‌లోనూ పరిస్థితి ఇలాగే ఉంది. వచ్చే ఏడాది అసెంబ్లీ ఎన్నికలను దృష్టిలో ఉంచుకుని, రాజస్థాన్ ముఖ్యమంత్రి అశోక్ గెహ్లాట్ రూ. 89,000 కోట్ల బడ్జెట్ కేటాయింపుతో వ్యవసాయం కోసం మొదటి ప్రత్యేక బడ్జెట్‌ను సమర్పించారు. అయితే ప్రత్యేక బడ్జెట్ వల్ల రైతులకు ఏమైనా ప్రయోజనం ఉంటుందా అనే సందేహం రైతులు వ్యక్తం
చేస్తున్నారు. ఉదాహరణకు, గెహ్లాట్ ప్రభుత్వం 2018 ఎన్నికలలో రైతులకు రుణమాఫీ చేస్తామని ఇచ్చిన హామీని ఇంకా నెరవేర్చలేదు. ప్రభుత్వరంగ గ్రామీణ బ్యాంకుల నుంచి రైతులు పొందిన రుణాలు మినహా, ప్రభుత్వ రంగ బ్యాంకుల నుంచి తీసుకున్న రుణాలు ఏవీ మాఫీ కాలేదు. తెలంగాణ ప్రభుత్వం రైతు రుణాలను ఏ బ్యాంకు నుంచి తీసుకున్నదనే దానితో సంబంధం లేకుండా దశలవారీగా మాఫీ చేయగా, రాజస్థాన్ ప్రభుత్వం ఇప్పుడు వ్యవసాయ భూములను వేలం వేస్తున్న జాతీయ బ్యాంకుల నుండి రైతులు తీసుకున్న రుణాలను మాఫీ చేయడానికి అంగీకరించడం లేదని కేంద్రాన్ని నిందించింది.
ఇటీవలి వరకు 15 జిల్లాల్లోని రైతులకు పగటిపూట వ్యవసాయ కార్యకలాపాలకు విద్యుత్ సరఫరా కాలేదు. గెహ్లాట్ స్వయంగా అంగీకరించారు. దేశవ్యాప్తంగా విద్యుత్ సంక్షోభం నెలకొనడంతో ప్రభుత్వం పగటిపూట 6-9 గంటలపాటు విద్యుత్ కోత విధిస్తోంది. తూర్పు రాజస్థాన్ కెనాల్ ప్రాజెక్ట్ (ERCP)ని రూపొందించినప్పటికీ, గెహ్లాట్ ప్రభుత్వం ఇప్పుడు దానిని జాతీయ ప్రాజెక్ట్‌గా తీసుకోవాలని కేంద్రాన్ని కోరింది, అది విఫలమైతే రాష్ట్ర ప్రభుత్వం పూర్తి చేయడానికి కనీసం 15 సంవత్సరాలు పడుతుంది.
రాజీవ్ గాంధీ కృషక్ సతి యోజన కింద, రాజస్థాన్ ప్రభుత్వం రైతులకు రూ. 3 లక్షల ప్రమాద బీమా రక్షణను అందిస్తుంది. ఏ కారణం చేతనైనా రైతు చనిపోతే, తెలంగాణ ప్రభుత్వం అతని/ఆమె కుటుంబానికి రైతు బీమా కింద రూ.5 లక్షలు అందజేస్తుంది. ఇంకా, రాజస్థాన్‌లో విద్యుత్ సరఫరా కనెక్షన్ల కోసం రైతుల నుండి దాదాపు 3.38 లక్షల దరఖాస్తులు పెండింగ్‌లో ఉండటం వారి దుస్థితిని సూచిస్తోంది.
కొన్నేళ్లుగా, రాష్ట్రంలోని పొలాల్లో కష్టపడి కష్టపడుతున్న రైతులను ఆదుకోవడానికి కేసీఆర్‌ ప్రభుత్వం రైతు బంధు, రైతు బీమా, ఉచిత,నిరంతర నాణ్యమైన విద్యుత్ సరఫరా వంటి అనేక వినూత్న పథకాలను ప్రారంభించింది. భారీ నీటిపారుదల ప్రాజెక్ట్, కాళేశ్వరం లిఫ్ట్ ఇరిగేషన్ స్కీమ్ (KLIS) నిర్మాణం ఒకప్పుడు అసాధ్యమని భావించబడింది, రాష్ట్రవ్యాప్తంగా భూగర్భజలాలు తక్కువగా ఉన్న గ్రామాలలో పాత, పనికిరాని వాటర్ ట్యాంకులను పునరుద్ధరించడానికి మిషన్ కాకతీయను చేపట్టారు. మొత్తంగా తెలంగాణ ఎన్ని ఆటంకాలు ఎదురైనప్పటికీ అభివృద్ధి పథంలో దూసుకుపోవడం నిజంగా ఓ అద్భుతం అని చెప్పక తప్పదు.